Bireyin bir madde(alkol, uyuşturucu vb.) veya davranışa(alışveriş, kumar) karşı aşırı ve kontrolsüz bir istekte bulunma, o madde veya davranış olmadan normal hayatında işlevsellikte zorluk yaşaması durumu bağımlılık olarak adlandırılır. Bağımlılığın oluşmasında bir çok faktör etkili olurken tedavisinde de bir çok yöntem yer alır.
Bağımlılığın oluşmasında genetik, psikolojik, sosyal ve biyolojik faktörler etkilidir. Ailelerde bağımlılık durumunun geçiş gösterebilir dolayısıyla genetik bu noktada önem kazanmıştır(1). Bireyin depresyon ve anksiyete gibi psikolojik problemleri de bağımlılık riskini arttırabilir(2). Bireyin sosyal çevresi, görüşüp arkadaşlık kurduğu kişiler de bağımlılık oluşumunda etkili olabilir(3). Biyolojik etki olarak da beyindeki sopamın seviyesi ve birtakım nörotransmitterler bireyde bağımlılık oluşmasında rol oynayabilir(4).
Bağımlılık tedavisinde birçok yaklaşım kullanılmaktadır. Bunlardan biri detoksifikasyon işlemidir. Bireyin vücudundan bağımlılık yapan maddenin uzaklaştırılması yoluyla gerçekleştirilir(5). Bir diğeri bilişsel davranışçı ekol aracılığıyla gerçekleştirilen psikolojik yöntemlerden biridir ve bireydeki düşünce ve davranış problemlerini görüp düzenleyerek gerçekleştirilir(6). Yine bir diğer yol ilaç tedavisidir ve bağımlı bireyde bağımlılık yapan maddenin etkisini azaltma amacı taşır(7). Tedavi sürecinde bağımlı bireylerin birbirleriyle deneyimlerini paylaşarak destek oldukları gruplar da etkilidir(8).
Bağımlılık tedavisi çok yönlü bir süreç olup bireye en uygun olan tedavi yolu seçilmeli ve hatta birkaç tedavi şekli birlikte kullanıldığında daha iyi ve sağlıklı sonuç alınabilir. Eğer ki bağımlılıkla ilgili bir sorununuz olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım almanız gerekmektedir.
KAYNAKÇA
- Kendler et al., 2012, “The Genetic Epidemiology of Substance Use Disorders”.
- Swendsen et al., 2010, “Mental Disorders as Risk Factors for Substance Use, Abuse and Dependence”.
- Hawkins et al., 1992, “Risk and protective factors for alcohol and other drug problems in adolescence and early adulthood”.
- Koob and Volkow, 2016, “Neurobiology of addiction: a neurocircuitry analysis”.
- Mclellan et al., 2000, “Drug Dependence, a Chronic Medical Illness: Implications for Treatment, Insurance, and Outcomes Evaluation”.
- Magill and Ray, 2009, “Cognitive-behavioral treatment with adult alcohol and illicit drug users: A meta-analysis of randomized controlled trials”.
- O’Brien, 2005, “Anticraving medications for relapse prevention: a possible new class of psychoactive medications”.
- Kelly et al., 2020, “Is Alcoholics Anonymous religious, spiritual, neither? Findings from 25 years of mechanisms of behavior change research”.