“Toksik ilişki” kavramı, Lillian Glass’ın 1995’te “Toksik İnsanlar” adlı kitabında tanıtıldığı günden bu yana yaygın olarak kullanılıyor. Toksik bir ilişkinin, bir tarafın fiziksel, duygusal veya psikolojik olarak desteklenmemesi anlamına geldiği düşünürsek, o zaman bu kavramın olarak bizlere çok daha fazla şey ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Toksik bir ilişki çatışma ve rekabetle gelişir. Aynı zamanda karşındakini kontrol etme ihtiyacıyla da gelişir. Bu tür sağlıksız bir ilişkinin baskıcı, boğucu dinamiği kişinin tüm enerjisinin ve mutluluğunun kaybolduğunu öğrenmesini zorlaştırır. Yorgunluk arttıkça, giderek daha büyük çaresizlik ve izolasyon duyguları ilişkide görülmeye başlar.
İlişkinizde bir şeylerin ters gittiğini hissediyorsanız ancak tam olarak nedenini bulamıyorsanız, toksik ilişki kavramını incelemeyi düşünebilirsiniz.
Toksik İlişki Nedir?
Toksik ilişkinin ne anlama geldiğine dair soruya doğrudan bir cevap vermeden önce, sağlıklı ilişkinin ne olduğuna bakmak ve bir karşılaştırma yapmak iyi olacaktır.
Çiftlerin birbirlerini eşit empati ve şefkatle destekleyerek dengelediği ilişki stilleri, pozitif ve sağlıklı ilişkiler olarak adlandırılır. Anlaşmazlıklar, çiftteki her iki taraf arasında karşılıklı memnuniyet elde etmenin bir yolu ile çözülebilir.
Toksik ilişkilerde bireysel denge kaybolur. Toksik bir ilişkide, taraflardan biri diğer tarafa kendi iradesini veya arzularını empoze eder. Bu dayatma kişinin fiziksel, duygusal ve psikolojik refahını tehdit edebilir veya başka kötü sonuçlar doğurabilir. Eğer ilişkinizde sürekli bir duygusal yıpranmışlık hissediyorsanız, ilişki psikolojik danışmanlık ile sağlıklı ilişki modelleri geliştirebilirsiniz.
Toksik ilişki, potansiyel zararla sağlıklı varoluşu aynı anda olumsuzlayan bir ilişki kavramı olarak ifade edilmektedir. Toksik bir ilişkide, bağlanma sağlıklı hissettirmez. Bu duruma ek olarak, ilişkiye uygulanan baskı ve kontrol nedeniyle bir bitkinlik hissi vardır. Bireyin gerçekliğinden şüphe etmeye başlamasına ve sonunda değerlerinden bile şüphe etmeye başlamasına neden olur.
Toksisite, insanlar arasında var olan herhangi bir ilişkide kendini gösterebilir. Bir partner, aile, iş arkadaşı veya yakın bir arkadaşla olan ilişki olsun, ilişkiler kolayca toksik ilişkilere dönüşebilir. Daha basit bir ifadeyle, bir kişiyi birincil düzeyde daha iyi hissetmektense daha kötü hissettiren herhangi bir ilişki, zamanla toksik hale gelebilir. Bu nedenle, bir ilişkideki toksikliğin ayırt edici özelliklerini not etmek çok önemlidir.
Toksik ilişkilerin özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, ilişkiden çıkmayı kolaylaştırabilir. Ayrıca, sağlıksız iletişim ve güvensizlik gibi sorunlarla baş etmek için çift psikolojik danışmanlığı almak, ilişkinizin geleceğini yeniden şekillendirebilir.
Toksik Bir İlişkiyi Anlamak
Toksik bir ilişkinin belirtileri, ilişkinin türüne bağlı olarak çok belirgin olabilir, ancak bazen ikinci, dikkatli bir bakışa ihtiyaç duyar. Çünkü toksik bir ilişkideyken uyarı işaretlerini görmeniz zor olabilir.
Sağlıksız ilişkilerin açıkça tanımlandığı bir aileden veya toplum ortamından gelmek, bizlere böyle davranışları normal olarak kabul etmekten başka seçenek bırakmaz.
Duygusal dengesizliği olan, mani veya majör depresyon gibi rahatsızlıkları teşhis edilen kişiler toksik ilişkileri fark etmekte zorluk çekebilirler.
Ek olarak, depresyon eğilimlerinin ve düşük öz saygının varlığı toksik ilişkilere bağımlılığı daha olası hale getirir.
Bu belirtiler çeşitli biçimlerde ve derecelerde gelir ve bireyden bireye farklılık gösterir; bu nedenle, yetkin uzmanlar tarafından bir değerlendirme gereklidir.
Toksik İletişim
Toksik bir ilişkideki baskın taraf, desteği azaltırken bağımlılığı artıran bir izolasyon politikası uygulayabilir. Peki, bu durum ne anlama gelmektedir? Baskı altındaki birey, partneriyle tartışmaktan kaçınmak için sosyalleşmeyi azaltır. Ayrıca, neler olup bittiğini paylaşmak zorunda kalmamak için ailelerini ve yakın arkadaşlarını görmemeye başlarlar.
İkili ilişkilerde çatışmalar olması çok yaygındır. İdeal olarak, bireyler sorunlarını birbirlerine karşı anlayış ve saygıyla çözerler. Çatışmalar olmalı, bir devletin tek bir çatışması olmaması değil, onu nasıl yönettiğinizdir.
Sağlıklı bir iletişim dili toksik ilişkilerde geliştirilemez. Tipik olarak, toksik ilişki sözcükleri hoş olmayan takma adlar ve incitici ifadeler içerir. Bir taraf sürekli olarak kelimelerle utandırılır, bunlardan bazıları gerçekten eleştiri amaçlıdır. Tıpkı diğer taraf gibi, iletişim düşmanca bir şekilde kesintiye uğrayıp suçlanarak gerginliğin artmasına neden oluyorsa durum budur. İlişkide gerginlik artmaya başlar ve suçlama oyunu başlar.Bu, toksik bir yapının ve gaslighting’in açık bir işaretidir.
Toksik bir ilişki mutlak kontrol ve baskı yaratır. Baskın taraf, diğer tarafın eylemlerini sağlıksız bir şekilde kontrol etmeye başlayabilir.
Bir taraf diğerinin nerede ve kiminle olduğunu bilmeye ihtiyaç duyarken, aynı zamanda kişinin neyi yapıp neyi yapamayacağını ve ne zaman yapabileceğini belirlemeye çalışabilir. Sosyal medya hesaplarından finansal kayıtların sürekli incelenmesine kadar uzanan bu kontrol, beraberinde tehdit unsurunu da getirebilir.
Artan Kıskançlık
Hissetilen toksik kıskançlık seviyesi artan kontrolle daha da artar. Toksik kıskançlık daha pasif bir şekilde hissedilir ve güvensizlikler veya birey üzerinde bir kontrol sahibi olma ihtiyacı tarafından ortaya çıkar. Bu birbirini besler, ilişkiyi yiyip bitirir ve daha boğucu hale getirir.
Dengesiz İlişki Yükü
Böyle bir ortamda, zararlı olan tüm ağırlığı diğer tarafa yükleyebilir. Ya da, diğer taraf, içinde karşılaşılan tüm büyük ve küçük sorunlardan ve üzüntülerden sorumludur. Anlaşmaya yönelik tüm girişimler ustaca ortadan kaldırıldığından, suç her zaman aynı bireye düşer.
Sağlıklı ilişkilerde, verme ve alma arasında bir denge vardır. Zehirli bir sistemde ilişkilerde, biri taviz verir ve diğeri her türlü manipülatif tekniği kullanarak sorumluluk almaktan kaçınır. Kişi, geride kalan benliğini korumak için mücadele etmek zorundadır. Sürekli tartışmalar, manipülasyon ya da duygusal istismar gibi durumlar yaşıyorsanız, bir ilişki psikolojik danışmanlık süreci size doğru yolu gösterebilir.
Sağlıksız ilişkilerdeki insanlar genellikle ilişkiye “ait olmadıklarını” hissederler. Sürekli yargılama, eleştiri ve nefret, kişiyi yavaş yavaş kendinden tamamen uzaklaştırabilir.
Bir birey giderek daha fazla silinip yok edildiğini hissederse kendinden ve değerinden şüphe etmeye başlayabilir. Bu aynı zamanda kişinin kendine bakmaması ve sağlığını ihmal etmesiyle de sonuçlanabilir.
Herhangi bir fiziksel, cinsel, psikolojik veya duygusal taciz biçimi toksik bir ilişkiyi tanımlar. Saldırgan bir gözdağı, yüksek sesle bağırma ve sizi fiziksel üstünlüğü vurgulayan bir şekilde itme varsa, o zaman şüphesiz ilişkide fiziksel taciz vardır.
Ayrıca yalanlar, gerçeği çarpıtma girişimleri ve manipülatif hareketlerle duygusal şantaj psikolojik ve duygusal şiddet olarak tanımlanır.
Toksik Bir İlişki Psikolojiyi Nasıl Etkiler?
Toksik bir ilişki psikolojiye önemli zararlar verebilir:
Kişinin öz saygısını derinden yaralayan toksik bir ilişki, kişinin özellikle bitkin hissetmesine neden olur.
İlişkide ihtiyaçları karşılanmayan taraf, sürekli olarak saygısızlık gördüğünü ve değersizleştirildiğini hissedebilir.
Aynı zamanda, kendi adına sürekli bir uyanıklık emreder ve diğer tarafı iyi ruh halinde tutmak için bitmeyen bir çaba gerektirir, böylece hiçbir sorun çıkmaz.
Duyguları ifade etme çabası ve bunu yaparken yaşanan stres, sonunda kilo kaybı, iltihaplanma, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve uyku bozuklukları gibi kötü fiziksel semptomlara dönüşecektir.
Özetle, toksik ilişkilerin zararları, karşı tarafın memnun olması için diğerini kabul etmesiyle başlayabilir ve daha sonra önemli boyutlara ulaşabilir.
Toksik ilişkiler, ilişkide sağlıklı bir gelecek olmadığını kabul ederek önce sonlandırılmalıdır. Kendinize biraz zaman ayırın ve sebepleri bulmaya çalışın. Öz bakım önceliklerinizi yükseltmek, bir kez daha aradığınız dengeyi bulmanıza yardımcı olacak o hayati adımı atmanızı sağlayabilir.
Kendinizle yeniden bir bağlantı kurduktan sonra, bir uzmanın yardımını almak, yıkıcı bir ilişkinin dinamikleri üzerine parlak bir yol gösterici ışık tutabilir. Toksik bir ilişkiden çıkmakta zorlanıyorsanız, online psikolog desteği ile duygusal yükünüzü hafifletebilirsiniz. Yardım almak, durumu kavramayı kolaylaştırabilir. Dahası, bu psikolojik destek, daha sağlıklı bağlantılar kurmak için gereken çok ihtiyaç duyulan öz güveni ve öz saygıyı yeniden inşa edebilir.
Sağlam bağlara sahip yakın insanlardan oluşan bir destek grubu da kendinizi iyi hissetmenizi sağlayabilir.
Uzun süredir devam eden toksik ilişki döngüsünü kırmak için profesyonel bir ilişki psikolojik danışmanlık hizmeti almak, iyileşmenin ilk adımıdır. Unutmayın ki, toksik ilişkiler sadece sevgililer ve eşlerle olmaz. Bir aile üyesi veya iş arkadaşınız enerjinizi ve mutluluğunuzu sömürüyorsa, onlar için daha sağlıklı sınırlara ihtiyacınız olabilir. Kendi sağlığınıza odaklanın, bu ilişkideki farkındalığınızı ve o kişiyle geçirdiğiniz zamanı artıracaktır.