İş hayatında yaşanan stres ve tükenmişlik iş hayatında çoğu çalışanın yaşadığı başlıca sorunlardandır.
Stres: İş stresi kişiye rahatsızlık veren bir durumdur. İş ortamında kişiden talep edilenlerin kişinin başa çıkma yeterliliklerini aştığı durumda yaşadığı gerilim ve rahatsızlık durumu olarak tanımlanır.
Tükenmişlik (Burnout): Tükenmişlik çalışanın iş hayatında yeterli sosyal desteği göremeyişi, kendisini yetersiz hissetmesi vb. pek çok faktörden kaynaklı yaşadığı ruhen ve bedenen kendisini yorgun ve yetersiz hissettiği sonrası için yeterli motivasyonun olmadığı haldir(1).
İş Hayatında Stres ve Tükenmişliğe Neler Sebep Olur?
- Yüksek İş Talepleri: Uzun mesai saatleri ve çalışanın yeteneklerinin üstünde ve dışında iş yükü.
- Düşük Kontrol: Çalışanın işleri konusunda yeterli kontrolü sağlayamaması.
- Yetersiz Ödüllendirme: Çalışanın maddiyat ve bağlılık açısından yeterli doyuma ulaşamaması.
- Rol Belirsizliği: Çalışanın görev ve sorumluluklarının eksik ve yetersiz tanımlanması, değişken görevler.
- Toplumsal İlişkilerin Kalitesizliği: Çalışanın sosyallik açısından yeterince desteklenmemesi ve bu eksiklikten kaynaklı anlaşmazlıklar.
- Değer Çatışması: Çalışanın benimsediği değerlerle işverenin benimsediği değerlerin örtüşmemesi(2).
İş Hayatındaki Stres ve Tükenmişlik ile Nasıl Başa Çıkılır?
- İş Tasarımı: İş tanımının yeniden tasarlanarak çalışana uygun hale getirilmesiyle çalışanın daha fazla özerklik ve kontrol sahibi olması.
- Eğitim ve Farkındalık: Çalışanın ve işverenin farkındalığı, stres yönetimi ve başa çıkma stratejileri ile ilgili eğitilmesi.
- Sosyal Destek: Çalışanın sosyal destek alabileceği kaynakların sağlanması ve zenginleştirilmesi.
- Esnek Çalışma Saatleri: Çalışanın iş-özel yaşamını ayırt etmesi ve bir denge kurmasına teşvik edilmesi.
- Kişisel Bakım: Çalışanın fiziksel aktivitesinin, düzenli ve yeterli uyku alımının, dengeli beslenmesinin ve kişisel bakım rutinlerinin sağlanması.
- Profesyonel Yardım: Hem çalışan hem işverenin verimliliği için bir uzmandan destek almak(3).
KAYNAKÇA
- Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of organizational behavior, 2(2), 99-113.
- Karasek Jr, R. A. (1979). Job demands, job decision latitude, and mental strain: Implications for job redesign. Administrative science quarterly, 285-308.
- Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.